7. aprila davne 1953. godine na svečanoj sjednici Narodnog odbora gradske opštine Visoko, organizovanoj osam godina nakon oslobođenja grada Visokog od okupatora 1945. godine, donesena je odluka o osnivanju Zavičajnog muzeja.
Osnivanjem muzeja 1953. godine Visoko je bilo jedan od prvih gradova u Bosni i Hercegovini u kojem je poslije II sv. rata osnovan muzej.
Na isti datum, 7. aprila 1957. godine otvaranjem prve stalne muzejske postavke nakon adaptacije zgrade Beledije Zavičajni muzej je zvanično počeo s radom u vlastitoj zgradi. Prvu stalnu postavku su sačinjavale zbirke: arheologija, gradska historija, etnografija, period NOB-a i socijalistička izgradnja kraja.
Prvi kustos Zavičajnog muzeja bio je Antun Smodič (1957-1960), a nakon Antuna Smodiča prve uposlenice bile su historičarke umjetnosti Ljiljana Tomičić (1960-1982) i Nataša Šahinović (1975-1996) koje su sredile do tada prikupljenu građu i učestvovale u prvim arheološkim istraživanjima muzeja.
Od tada do danas muzej je kontinuirano radio i proširivao fundus novim muzejskim materijalom. Broj eksponata se stalno povećavao, a s tim i potreba za formiranjem novih zbirki. Danas, muzejski fundus čini nekoliko hiljada eksponata raspoređenih u osam tematskih zbirki, fototeka, općinski arhiv i stručna biblioteka. Pored stalne postavke u muzejskom lapidarijumu formiran je i depandans u Goduši, kao i dvije stalne tematske postavke – u zgradi Kulturnog centra „Altındağ – Visoko“ i velikoj sali Gradske uprave Visoko.
Muzej kroz svoju primarnu djelatnost organizuje izložbe, promocije, koncerte i razne druge kulturne manifestacije, realizuje projekte iz oblasti zaštite pokretnog i nepokretnog kulturno-historijskog naslijeđa, terenska arheološka istraživanja, naučno-istraživački rad, izdavačku djelatnost a u planu je i digitalizacija muzejskih zbirki, kao i fototeke, arhiva i stručne biblioteke.
Posebna pažnja posvećuje se očuvanju starih tradicionalnih visočkih zanata: opančarstvu, čibučarstvu i grnčarstvu.
S ciljem očuvanja i afirmacije kulturne i historijske baštine grada Visokog i cijeneći ulogu muzeja u savremenim trendovima života i rada kao nezaobilazne tačke u turističkoj ponudi urbanih destinacija, Gradska uprava Visoko kao osnivač muzeja, na čelu sa gradonačelnikom Mirzom Ganićem, podržala je višegodišnje napore muzeja za rješavanje pitanja poboljšanja rada muzeja, te izdvojila značajna finansijska sredstva iz Budžeta Grada Visokog za realizaciju aktivnosti na generalnoj rekonstrukciji zgrade – utopljavanju zgrade kao mjeri energetske efikasnosti i realizaciji projekta enterijera stalne muzejske postavke u izložbenom prostoru što će konačno, nakon dužeg vremena, omogućiti adekvatno predstavljanje bogatog fundusa našeg Muzeja.
JU Zavičajni muzej Visoko
